«Όλοι θυμούνται το πρώτο τους Nokia», λέει ο Mark Mason, μέλος της σχεδιαστικής ομάδας της Nokia τη δεκαετία του ’90, στην Alice Fisher του Observer. «Όταν λες το όνομα, ξυπνάει μια ανάμνηση».

Η φινλανδική εταιρεία ηλεκτρονικών ειδών παρήγαγε μερικά από τα πιο δημοφιλή κινητά τηλέφωνα της δεκαετίας του 1990 και του 2000. Έγινε η μάρκα τηλεφώνων με τις περισσότερες πωλήσεις στον κόσμο το 1998 και οι στρογγυλές συσκευές έγιναν πανταχού παρούσες στην Ευρώπη.

Σύντομα, οι νοσταλγοί των θρυλικών κινητών τηλεγώνων με το ανεπανάληπτο design θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν την οπτική ιστορία της Nokia στο διαδίκτυο. Η εταιρεία δώρισε χιλιάδες έγγραφα της Nokia στο Πανεπιστήμιο Aalto της Φινλανδίας, το οποίο θα εγκαινιάσει το Nokia Design Archive στις 15 Ιανουαρίου, όπως διαβάζουμε στο περιοδικό Smithsonian σε ένα άρθρο που υπογράφει η Sonja Anderson.

Μέσα από το πλούσιο αρχείο, οι θεατές θα μπορούν να εξετάσουν αμέτρητα Nokia, όπως το μοντέλο 3310, που κυκλοφόρησε το 2000 και είναι πλέον γνωστό ως «τούβλο» εξαιτίας της ανθεκτικότητά του, και το 7600 του 2003, ή αλλιώς το «μάνγκο», συνοδευόμενο από τα σκίτσα του σχεδιαστή Tej Chauhan.

Φωτογραφία: Wikimedia Commons

Μια εποχή λιγότερη βαρετή

Το αρχείο περιλαμβάνει επίσης σχέδια για τηλέφωνα που δεν κατασκευάστηκαν ποτέ, όπως μια ψηφιακή απεικόνιση μιας παράξενης συσκευής σε σχήμα αυγού. Όπως γράφει η Vittoria Benzine του Artnet, «είναι αρκετά για να σε κάνουν να νοσταλγήσεις μια εποχή όπου όλα έμοιαζαν λίγο λιγότερο… βαρετά».

«Η Nokia ήταν μια από τις πρώτες εταιρείες τηλεφώνων που έδωσε πραγματικά έμφαση στο σχεδιασμό και τη διαφορετικότητα, από πολύ απλά τηλέφωνα μέχρι κινητά τελευταίας τεχνολογίας», λέει στον Observer ο Jonathan Bell, συντάκτης του περιοδικού Wallpaper*.

Η νέα αγορά των smartphones

Μπορεί η Nokia να είναι γνωστή ως μάρκα της δεκαετίας του ’80, αλλά η ιστορία της εταιρείας ξεκινά από τα τέλη του 1800, όταν ο μηχανικός Fredrik Idestam ίδρυσε εργοστάσια χαρτοπολτού στη Φινλανδία. Ένα από αυτά βρισκόταν στις όχθες του ποταμού Nokianvirta και αποτέλεσε έμπνευση για το όνομα της νέας εταιρείας χαρτιού του Idestam. Η Nokia άρχισε να παράγει ηλεκτρική ενέργεια το 1902 και συγχωνεύτηκε με μια εταιρεία ελαστικών και μια εταιρεία κατασκευής καλωδίων το 1967.

Πριν λανσάρει το Mobira Cityman το 1987, η εταιρεία κυκλοφορούσε κατα κύριο λόγο πιο ογκώδη κινητά τηλέφωνα. Αφού ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Mikhail Gorbachev, εντοπίστηκε να χρησιμοποιεί ένα τέτοιο τηλέφωνο, βάρους περίπου 1,75 κιλών πήρε το παρατσούκλι «Gorba». Την επόμενη δεκαετία, η Nokia κυκλοφόρησε το ένα μοντέλο μετά το άλλο, συμπεριλαμβανομένου του Nokia 8110 (γνωστού και ως τηλεφώνου «μπανάνα»), το οποίο εμφανίστηκε στο «The Matrix» το 1999.

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2000, η εταιρεία αγωνιζόταν να παραμείνει ζωντανή στη νέα αγορά των smartphones (η Apple λάνσαρε το iPhone το 2007). Η Microsoft αγόρασε το μεγαλύτερο μέρος της επιχείρησης κινητών τηλεφώνων το 2013 πριν την πουλήσει το 2016.

Φωτογραφία: Wikimedia Commons

«Θυμάστε εκείνα τα αρχεία που σας ενδιέφεραν;»

Τότε ήταν που η πρώην σχεδιάστρια της Nokia Anna Valtonen, μελετήτρια στρατηγικού σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Aalto, απέκτησε τη βάση δεδομένων της Nokia με 20.000 κομμάτια. Όπως λέει στο Artnet η εκπρόσωπος του πανεπιστημίου Sarah Hudson, ένας υπάλληλος της Microsoft Mobile με τον οποίο είχε έρθει σε επαφή η Valtonen τηλεφώνησε και της είπε: «Θυμάστε εκείνα τα αρχεία που σας ενδιέφεραν; Είμαι έτοιμος να βγάλω τα κουτιά στο δρόμο δίπλα στον κάδο απορριμμάτων».

«Με αυτόν τον τρόπο ένας θησαυρός από αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων των αρχικών τηλεφώνων “τούβλο” και “μπανάνα” και χειροποίητων πρωτοτύπων που δεν είχαμε ξαναδεί, μαζί με σκίτσα, συνεντεύξεις, βίντεο και παρουσιάσεις έφτασαν στα χέρια των ερευνητών» είπε μεταξύ άλλων η Hudson.

Χρειάστηκαν μερικά χρόνια για να καταγραφεί το υλικό των 959 gigabytes για το Nokia Design Archive, και πολλά αρχεία παραμένουν αταξινόμητα, όπως λέει στο Artnet ο ερευνητής του Aalto, Michel Nader Sayun. Από τότε που το πανεπιστήμιο απέκτησε το υλικό, αρκετοί πρώην σχεδιαστές της Nokia συνεισέφεραν δορίζοντας τις προσωπικές τους συλλογές.

H Valtonen, επικεφαλής ερευνήτρια του αρχείου, σε συνέντευξη της με την Kat Barandy του Designboom ανέφερε ότι το Design Archive της Nokia αφορά τόσο τους ανθρώπους που δημιούργησαν τα προϊόντα της Nokia όσο και τα ίδια τα προϊόντα. Λέει ότι το υλικό αποτελεί παράδειγμα για τη σημασία του σχεδιασμού μιας οργανωτικής κουλτούρας «όπου είναι εντάξει να δοκιμάζεις πράγματα και να απολαμβάνεις τη διαδικασία».

*Με πληροφορίες από: Smithsonian Magazine