Από την Ιρλανδία έως την Ελλάδα και από τη Χιλή έως την Ουκρανία. Οι λέξεις ενώνονται, φτιάχνουν τη δική τους επικράτεια και έρχονται σ’ εμάς με σκοπό την αναγνωστική απόλαυση και τη διεύρυνση του κόσμου μας. Αυτή την άνοιξη έχουν κυκλοφορήσει ήδη αρκετά καλά μυθιστορήματα, αλλά και συλλογές διηγημάτων που αξίζει να τα προσέξουμε.

Άτλας νεφών, Ντέιβιντ Μίτσελ (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο)

Αν υπάρχει αυτή τη στιγμή στον παγκόσμιο λογοτεχνικό χάρτη ένας συγγραφέας που θαυμάζεται για την επινοητικότητά του, αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Ντέιβιντ Μίτσελ.

Κάθε βιβλίο του είναι μια έκπληξη που κρύβει μέσα του κάμποσες άλλες εκπλήξεις. Ο Άτλας νεφών (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο) είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής του.

Είχε μεταφραστεί στα ελληνικά πριν από χρόνια και τώρα μάς έρχεται σε νέα «φορεσιά». Ο Μίτσελ καταφέρνει να συνενώσει τρεις ιστορίες που έρχονται από το 1850, το 1931 και το 1970. Πώς ενώνονται; Μα, αυτή ακριβώς είναι η μαεστρία του Μίτσελ.

Στην ουσία, οι ψυχές των ηρώων που έχουν ζήσει διαφορετικές χρονικές περιόδους διαβαίνουν τους ουρανούς του χρόνου όπως κάνουν τα νέφη στους δικούς μας ουρανούς.

Λιποταξία, Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Ψυχογιός)

Έστω και με καθυστέρηση, χάρη στο Νόμπελ Λογοτεχνίας γνωρίσαμε τον Γκούρνα και το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή είναι μια ζώσα φωνή της αφρικανικής ιστορίας, έστω κι αν δεν ζει πια στη γενέτειρά του.

Η αποικιοκρατία, μια από τις ανεπούλωτες πληγές της μαύρης ηπείρου, υπάρχει και σ’ αυτό το βιβλίο του. Μπορεί η Λιποταξία (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Ψυχογιός) να είναι η ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν Αγγλο και μια νέα κοπέλα που ζει σε μια παραθαλλάσα πόλη της Ανατολικής Αφρικής, εντούτοις αυτός ο έρωτας δεν μπορεί να ευδοκιμήσει.

Αντίθετα, οι συνέπειες θα επεκταθούν στο μέλλον και θα έχουν εξίσου απρόβλεπτες και δραματικές επιπτώσεις. Σ’ αυτή την οδυνηρή και αριστοτεχνικά υφασμένη ιστορία, ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα δραματοποιεί με έξοχο τρόπο την ατομική, κοινωνική και πολιτική κληρονομιά της αποικιοκρατίας.

Άλλωστε, το μυθιστόρημα, άρα και ο έρωτας των δύο νέων, ξεκινάει την περίοδο της ακμής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και εξακολουθεί να αντηχεί ως την επαύριο της παρακμής της και της σταδιακής ανεξαρτησίας των αφρικανικών κρατών.

Τον καιρό του θεού, Σεμπάστιαν Μπάρι (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Ίκαρος)

Κάτι συμβαίνει με τους Ιρλανδούς συγγραφείς στις μέρες μας. Κάτι πολύ σημαντικό που τους φέρνει στο κέντρο των εξελίξεων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Σεμπάστιαν Μπάρι είναι μια διακριτή μορφή και με το μυθιστόρημά του Τον καιρό του θεού (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου) δημιουργεί ένα υποβλητικό και εσωτερικά ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα.

Ήρωας είναι ένας συνταξιούχος αστυνομικός που αποφασίζει να αποσυρθεί σε μια εσχατιά με θέα τη θάλασσα. Εχει χάσει πρόωρα τη γυνναίκα του, αλλά αυτή δεν είναι η μόνη απώλεια που του συμβαίνει.

Πάνω από όλα το βαρύ παρελθόν κακοποιήσεων που δέχθηκε ως μικρός, αλλά και ο βιασμός της γυναίκας του από έναν ιερωμένο, ενόσω και οι δύο ήταν ορφανοί, θα αναδυθούν τώρα που ανοίγει ξανά η υπόθεση από την αστυνομία.

Το παρελθόν είναι πάντα ανειρήνευτο για τους τραυματισμένους και ο Τομ Κετλ, ο ήρωας, είναι μια τέτοια περίπτωση. Ένα έξοχο μυθιστόρημα γεμάτο εσωτερικές εντάσεις.

Depeche Mode, Σέργι Ζέινταν (μτφρ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, εκδ. Διόπτρα)

Όχι, δεν πρόκειται για κάποια βιογραφία του γνωστού συγκροτήμαστος της ποπ. Το μυθιστόρημα του Σέργι Ζέινταν είναι άκρως επίκαιρο, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη. Το Depeche Mode μας πηγαίνει λίγο πίσω, στο 1993, τότε που στη μετακομουνιστική Ουκρανία επικρατεί ένα χάος.

Μπορείς να βρεις τα πάντα: από Σοβιετικούς βετεράνους έως νεόπλουτους επιχειρηματίες και από Αμερικανούς ιεροκύρυκες έως ραδιοφωνικούς σταθμούς που παίζουν εμμονικά τραγούδια των Depeche Mode.

Μέσα σε αυτή την τρέλα, τρεις φίλοι, ένας αντισημίτης Εβραίος, ένας άτυχος επιχειρηματίας και ένας άνεργος δεκαεννιάχρονος αφηγητής ψάχνουν παντού έναν παλιό φίλο τους για να του πουν ότι ο πατριός του αυτοκτόνησε.

Το βιβλίο παίζει μεταξύ του τραγικού και του γκροτέσκου, αποτυπώντας με πειστικό τρόπο το πώς ήταν τα πράγματα εκείνη την περίοδο. Ίσως να εξηγεί και κάποια πράγματα που συμβαίνουν σήμερα.

Μπόλλα, Παϊτίμ Στατόβτσκι (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Πατάκη)

Ταραγμένοι καιροί, βαλκανικές διενέξεις και απλοί άνθρωποι που δέχονται τα επίχειρα της ιστορίας. Αυτό είναι το τρίτο κατά σειρά μυθιστόρημα του Παϊοτίμ Στατόβτσκι από το Κοσσυφοπέδιο που ζει, πλέον, μόνιμα στη Φινλανδία.

Η ιστορία, ωστόσο, μας μεταφέρει στο 1995 στη γενέτειρά του με ήρωα τον 24χρονο, πρόσφατα παντρεμένο, Αρσίμ, ο οποίος είναι φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πρίστινα, στο Κοσσυφοπέδιο. Προσπαθεί να κρατά χαμηλούς τόνους προκειμένου να πάρει το πτυχίο του σε μιαν εποχή κι έναν τόπο βαθιά εχθρικό προς τους Αλβανούς. Μια μέρα γνωρίζει σ’ ένα καφέ τον Σέρβο Μίλος και η ζωή και των δύο αλλάζει δραματικά.

Στις μέρες που ακολουθούν η γυναίκα του Αρσίμ τού ανακοινώνει την πρώτη της εγκυμοσύνη κι ο ίδιος ξεκινά μια κρυφή ζωή.

Για να εξηγηθεί και ο τίτλος: Μπόλλα είναι το όνομα ενός τέρατος της αλβανικής μυθολογίας με μορφή ερπετού και γύρω από αυτό ο Στάτοβτσι στήνει αριστοτεχνικά ένα μυθιστόρημα ανελέητου πάθους, καταδικασμένου σε συντριβή.

Ρέκβιεμ, Καρλ Άλφρεντ Λέζερ (μτφρ. Βασίλης Τσαλής, εκδ. Κλειδάριθμος)

Ο Καρλ Άλφρεντ Λέζερ, αν και ασχολήθηκε επί πολλά χρόνια με τη λογοτεχνία, δεν δημοσίευσε τίποτα ενόσω βρισκόταν εν ζωή. Ολα τα χειρόγραφά του βρέθηκαν από την οικογένειά του το 1999 μέσω της κληρονομιάς του.

Το Ρέκβιεμ (μτφρ. Βασίλης Τσαλής, εκδ. Κλειδάριθμος) φαίνεται πως είναι η πραγματική ιστορία του αδελφού του που διώχθηκε απηνώς από τους ναζί. Στην ουσία έχουμε να κάνουμε με έναν λογοτεχνικό θησαυρό που μέχρι πρότινος ήταν θαμμμένος.

Στη Γερμανία, τη δεκαετία του ’30, ο Εβραίος Έριχ Κράκαου είναι ένας χαρισματικός, πασίγνωστος τσελίστας στο δημοτικό θέατρο όταν πέφτει θύμα μιας ανηλεούς δολοπλοκίας στην οποία συμμετέχει σύντομα μια ολόκληρη πόλη: μικροαστοί, καιροσκόποι, αριβίστες.

Ένα προφητικό μυθιστόρημα που γράφτηκε προτού αρχίσει να μπαίνει σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης των Εβραίων της Ευρώπης και το οποίο ανακάλυψε πρόσφατα ο εκδότης και επιμελητής Πέτερ Γκραφ.

Κυρά Κυραλίνα, Πανάιτ Ιστράτι (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη. εκδ. Μεταίχμιο)

Ένα από τα πλέον κλασικά βιβλία που έγραψε ο Ελληνορουμάνος συγγραφέας Πανάιτ Ιστράτι που συνδέθηκε με φιλία με τον Νίκο Καζαντζάκη.

Το μυθιστόρημά του Κυρά Κυραλίνα είναι εμπνευσμένο από τς Χίλιες και μια νύχτες ή από το Παραμύθια της Χαλιμάς. Αν και κεντρικός ήρωας στο βιβλίο είναι ο Σταύρος, αυτή που κλέβει την παράσταση είναι η αδελφή του, που την ονόμασε έτσι ένας θείος του, αδερφός της μάνας του και πρόσθεσε το Κυραλίνα στο Κυρά.

Η Κυρά Κυραλίνα καθορίζει όλη τη ζωή του Σταύρου και είναι το μόνο πλάσμα που αγάπησε πραγματικά. Σε σημείο που ευχόταν να χαθεί ο ίδιος για να ζήσει εκείνη. Όλες οι δικές του περιπέτειες συνδέονται με την Κυρά και με τη μάταιη αναζήτησή της.

Ακόμα και ο έρωτας, Ντράγκο Γιάντσαρ (μτφρ. Λόισκα Αβαγιανού, εκδ. Καστανιώτη)

Η αγάπη πάνω από όλα ή Ακόμα και ο έρωτας (μτφρ.Λοϊσκα Αβαγιανού, μτφρ. Καστανιώτη) που είναι στην ουσία στίχος από ποίημα του Μπάιρον. Ο Ντράγκο Γιάντσαρ σκάβει την ιστορία της γενέτειράς του, του Μάριμπορ, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Κεντρική Ευρώπη ακτινογραφείται σε μια ζοφερή και τραυματική περίοδο, ενώ το μυθιστόρημα στηρίζεται σε τρεις πολύ δυνατούς χαρακτήρες.

Ο Βαλεντίν που μάχεται με τους παρτιζάνους, η κοπέλα του, η Σόνια, και ο Λούντβιχ, αξιωματικός των Ες Ες, τον οποίο κάποτε αποκαλούσαν Λούντεκ. Ο πόλεμος ανατρέπει τις αντιλήψεις που έχουν οι άνθρωποι για τον εαυτό τους και τον κόσμο. Οι ζωές τους εκτρέπονται και καταρρακώνονται.

Ο Ντράγκο Γιάντσαρ, μέσα από σύνθετα ερωτήματα και ουσιώδη διλήμματα, υμνεί τη θέληση, την αντοχή και την αξιοπρέπεια, όλες εκείνες τις αρετές που δοκιμάζονται από την τύχη και τη μοίρα. Κινούμενος εντυπωσιακά στον χρόνο, πότε αβάσταχτα ρεαλιστικός και πότε σαγηνευτικά λυρικός, επικυρώνει τη μεγάλη λογοτεχνική του αξία.

Οι κράχτες, Κάρα Χόφμαν (μτφρ. Παναγιώτης Κεχαγιάς, εκδ. Guternberg)

H Κάρα Χόφμαν είναι… μισή δική μας, καθώς ζει μεγάλο μέρος της ζωής της στα Εξάρχεια και την άλλη μισή στη Νέα Υόρκη. Τα τρία βιβλία που έχει εκδώσει έχουν λάβει ουκ ολίγα βραβεία και γενικώς θεωρείται σημαντικό όνομα στη σημερινή αμερικανική λογοτεχνία.

Η ιστορία που αφηγείται στους Κράχτες (μτφρ. Παναγιώτης Κεχαγιάς, εκδ. Guternberg) είναι εν μέρει αυτοβιογραφική, καθώς κι εκείνη τη δεκαετία του 90, γυρνώντας όλο τον κόσμο, έφτασε κάποια στιγμή στην Αθήνα και για να επιβιώσει έκανε τον κράχτη σε φτηνό ξενοδοχείο στο Σταθμό Λαρίσης.

Στο μυθιστόρημα είμαστε στην Αθήνα του 1988 όπου ένα ζευγάρι Άγγλων, ο μαύρος ποιητής και μποξέρ Μάιλο και ο λευκός αλκοολικός Τζάσπερς, για να εξασφαλίσουν δωρεάν διαμονή σ’ ένα φθηνό ξενοδοχείο κοντά στον σταθμό Λαρίσης και λίγα χρήματα για τα ποτά τους, κάνουν τους κράχτες με στόχο να προσελκύσουν τουρίστες στο ξενοδοχείο.

Η γνωριμία τους με την Αμερικανίδα Μπράιντι θα αλλάξει τη ζωή και των τριών για πάντα. Μια ιστορία συναισθηματικά φορτισμένη, αλλά με σωστό συγγραφικό τόνο.

Η ζωή με το δικό σου φως, Αμπντελά Ταϊά (μτφρ. Δημήτρης Δημακόπουλος, εκδ. Πόλις)

Ο Αμπντελά Ταϊά συγκλονίζει με το μυθιστόρημά του Η ζωή μου το δικό σου φως (μτφρ. Δημήτρης Δημακόπουλος, εκδ. Πόλις), καθώς μεταφέρει σε μυθιστόρημα τη ζωή της μητέρας του.

Ουσιαστικά στο βιβλίο του αποτυπώνει με λέξεις τον τιτάνιο αγώνα του να επιβιώσει σε μια σκληρή εποχή που είχε να κάνει με τη γαλλική αποικιοκρατία στο Μαρόκο.

Το να κερδίσεις μια μικρή θέση στον κόσμο σε εκείνα τα χρόνια (1954-1999) ήταν μεγάλη υπόθεση για τη Μαλίκα, την ηρωίδα του βιβλίου. Ένα άκρως συγκινητικό μυθιστόρημα για μια γυναίκα με πηγαίο δυναμισμό.

Ο θάνατος έρχεται στάζοντας βροχή, Αντρές Μοντέρο (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Διόπτρα)

Ο Χιλιανός Αντρές Μινέιρο είναι στο επάγγελμα προφορικός αφηγητής. Αυτό τον βοηθάει να μπορεί να μεταφέρει στον ακροατή άμεσα τη συγκίνηση ή το θάμπος μιας ιστορίας.

Αν συμβαίνουν διάφορα παράλογα στους ήρωές του; Αναμφίβολα, ναι. Ο Μοντέρο μεταφέρει σε βιβλίο κάποιες ιστορίες-θρύλους της περιοχής του κάνοντάς τες γνωστές, ενώ λογοτεχνικά μπορεί να σταθεί επάξια απέναντι στους καλύτερους Λατινοαμερικάνους ομότεχνούς του.

Ο θάνατος έρχεται στάζοντας βροχή (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου) είναι ένα βιβλίο που σε ρουφάει. Ως μαθητής του Μπόρχες, του Ρούλφο ή του Κασάρες φτιάχνει ιστορίες που ξεφεύγουν από τον ρεαλισμό και δημιουργούν μια ιδιαίτερη συνθήκη στην οποία «περπατούν» όλοι οι ήρωες.

Συγκεκριμένα, συναντιούνται με περίεργες καταστάσεις που διαφεύγουν της λογικής, αλλά είναι ακριβώς αυτό που τις κάνει πρωτότυπες καιι άκρως ενδιαφέρουσες στην ανάγνωση.

Aμήν, Μισέλ Φάις (εκδ. Πατάκη)

«Κάποιες στιγμές νιώθεις ότι πεθαίνεις στη θέση ενός άλλου». Τα μικρά κείμενα της συλλογής του νέου βιβλίου του Μισέλ Φάις, Αμήν (εκδ. Πατάκη) αρθρώνονται πάνω σ’ αυτή την επαναλαμβανόμενη φράση που παύει να είναι μάντρα ή τεχνητός τροπισμός της έμπνευσης.

Επίσης, όλες οι ιστορίες ολοκληρώνονται με έναν «αμήν» που δεν είσαι σίγουρος αν είναι πάντα μια ευχή λυτρωμού ή ένα αμάν για όσα συνέβησαν ή δεν συνέβησαν στον άγνωστο πρωταγωνιστή της μικροϊστορίας.

Η γνωστή λιτή και εικαστική ματιά του Φάις είναι ορατή και σ’ αυτό το βιβλίο που συγκροτείται από κείμενα που άλλοτε μοιάζουν να έχουν βγει από κάποιο ενύπνιο κι άλλοτε είναι κάτι σαν ημερολογιακές καταγραφές ή ευφυείς αφορισμοί.

^＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.