Στην εφηβεία του βρισκόταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Στα 37 του, αφού είχε μάθει καλά τη νομική επιστήμη στο Χάρβαρντ και το Κέιμπριτζ, κλήθηκε να δώσει τα φώτα του στην νεοϊδρυθείσα πατρίδα του, Ισραήλ, αλλά δεν… εισακούστηκε. Έκτοτε, η ιστορία έστρωσε τον δρόμο για την 7η Οκτωβρίου και τον εφιάλτη που ζει η Παλαιστίνη και το Ισραήλ σήμερα.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατηγόρησε τον εισαγγελέα τον εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου Καρίμ Καν ότι τροφοδοτεί «τις φωτιές του αντισημιτισμού» για το αίτημά του να συλληφθεί ο ίδιος και ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκάλαντ.
Πριν υποβάλει το αίτημά του, ο Χαν υπέβαλε τα αποδεικτικά στοιχεία του σε μια επιτροπή κορυφαίων εμπειρογνωμόνων για τους νόμους του πολέμου.
Αυτό που όμως δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι μακράν ο πιο εξέχων από αυτούς τους ειδικούς είναι ο εβραίος 94χρονος επιζών του Ολοκαυτώματος, νομικός και πρώην Ισραηλινός διπλωμάτης Θίοντορ Μέρον.
«Στην πραγματικότητα, το Ισραήλ πιθανότατα δεν θα βρισκόταν στη σημερινή κατάσταση εάν η κυβέρνησή του είχε πάρει στα σοβαρά τον Θίοντορ Μέρον»
Ο Μερόν ήταν ανάμεσα σε εκείνους που υποστήριξαν ομόφωνα ότι «υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι οι ύποπτοι που προσδιορίζει έχουν διαπράξει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας εντός της δικαιοδοσίας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου».
Αυτό όμως που είναι εντελώς άγνωστο, ακόμα και σε πολλούς Ισραηλινούς, είναι πως ο Μέρον ήταν ο άνθρωπος που προειδοποίησε τη χώρα του πριν εξήντα περίπου χρόνια να μην πάρει τον λάθος δρόμο γιατί θα το πλήρωνε.
«Στην πραγματικότητα, το Ισραήλ πιθανότατα δεν θα βρισκόταν στη σημερινή κατάσταση εάν η κυβέρνησή του είχε πάρει στα σοβαρά τον Θίοντορ Μέρον πολύ νωρίτερα —τον Σεπτέμβριο του 1967» όπως σημειώνει στο Foreign Policy ο Ισραηλινός δημοσιογράφος και ιστορικός Γκερσόμ Γκόρενμπεργκ, ο οποίος έχει ανατρέξει σε αρχειακές πηγές.
Ποιός ήταν όμως ο Μέρον και γιατί είναι τόσο σημαντικός;
Η θαμμένη εισήγηση Μέρον
Ο Μέρον γεννήθηκε το 1930 σε μια «εβραϊκή οικογένεια της μεσαίας τάξης» στο Kalisz της Πολωνίας, ώσπου στα 9 έτη βρέθηκε να ζει στα γκέτο και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που έστησαν οι ναζί μετά την κατάληξη της Πολωνίας, το 1939.
Μετά τον πόλεμο, ακολούθησε νομικές σπουδές στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο, έκανε το διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μεταδιδακτορικές σπουδές στο διεθνές δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.
Ακριβώς μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967, διορίστηκε νομικός σύμβουλος της Ισραηλινής κυβέρνησης, η οποία -υπό την πρωθυπουργία Λέβι Εσκόλ- σκεφτόταν να βάλει το «δάχτυλο στο μέλι» και να εποικήσει τα εδάφη που κατέκτησε στον πόλεμο.
Σε μια συνεδρίαση, λοιπόν, του υπουργικού συμβουλίου, ωστόσο, ο υπουργός Δικαιοσύνης προειδοποίησε ότι η εγκατάσταση αμάχων σε «διοικούμενο» έδαφος θα παραβίαζε το διεθνές δίκαιο. Ο επικεφαλής του γραφείου του Εσκόλ ζήτησε τότε από τον χαρισματικό νομικό σύμβουλο του υπουργείου Εξωτερικών, Θίοντορ Μέρον, να γνωμοδοτήσει.
Ο παράνομος ισραηλινός οικισμός Κφαρ Ετσιόν, ο οποίος δημιουργήθηκε μετά το 1967 παρά τις προειδοποιήσεις του Μέρον.
Ο Μέρον, όμως, ήταν κατηγορηματικός: «Το συμπέρασμά μου είναι ότι η μη στρατιωτική εγκατάσταση στα διοικούμενα εδάφη αντιβαίνει σε ρητές διατάξεις της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης».
Όπως εξήγησε, η σύμβαση του 1949 για την προστασία των αμάχων σε καιρό πολέμου, απαγόρευε σε μια δύναμη κατοχής να μετακινήσει μέρος του πληθυσμού της σε κατεχόμενη γη. Η διάταξη, έγραψε, «στόχευε στην αποτροπή του εποικισμού» από το κατακτητικό κράτος.
Η ισραηλινή κυβέρνηση όμως δεν τον άκουσε και οι Ισραηλινοί άρχισαν να δημιουργούν πολιτικές υποδομές, όταν μια ομάδα νεαρών Ισραηλινών εγκαταστάθηκε στην τοποθεσία Kfar Etzion.
Τι θα συνέβαινε σήμερα, εάν…
Ο Γκόρενμπεργκ εκτιμά ότι εάν η κυβέρνηση αποδεχόταν τη γνωμοδότηση του Μέρον, σήμερα, δεν θα υπήρχαν οικισμοί σε κατεχόμενα εδάφη.
«Ολόκληρο το δίκτυο των μεγάλων ισραηλινών προαστίων, των μικρότερων περιφραγμένων προαστίων και των μικροσκοπικών φυλακίων δεν θα υπήρχε. Ο ισραηλινός στρατός δεν θα χρειαζόταν να φυλάει αυτές τις κοινότητες και το Ισραήλ δεν θα είχε επενδύσει τεράστιους πόρους για να συνδεθεί με τα κατεχόμενα εδάφη».
Μπορεί οι εποικισμοί να μην είναι το μοναδικό πρόβλημα στο Παλαιστινιακό ζήτημα, αλλά θα ήταν μια πολύ σημαντική εξέλιξη για τον Ισραηλινό δημοσιογράφο. «Επιπλέον, ένα μέρος των οικισμών υπήρξαν ένα «θερμοκήπιο» για την ισραηλινή ριζοσπαστική θρησκευτική δεξιά, κάθετα αντίθετη στην παραχώρηση γης. Τα δύο πιο ακραία κόμματα στην κυβέρνηση του Νετανιάχου καθοδηγούνται από εποίκους και υπολογίζουν τους οικισμούς ως τον πυρήνα της εκλογικής τους περιφέρειας. Χωρίς τους εποικισμούς, οι πιθανότητες του Ισραήλ να αποφύγει την τρέχουσα δυσχερή θέση του θα ήταν καλύτερες» εκτιμά ο Γκόρενμπεργκ.
Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος πιστεύει ότι η αποδοχή της γνώμης του Μέρον δεκαετίες πριν θα μπορούσε επίσης να είχε δημιουργήσει μια διαφορετική στάση απέναντι στο διεθνές δίκαιο μεταξύ των Ισραηλινών πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών και ίσως μια τέτοια στάση θα είχε οδηγήσει τον Νετανιάχου και τον Γκάλαντ να διεξάγουν ένα πόλεμο αποφεύγοντας πράξεις που ενδεχομένως να είναι εγκλήματα πολέμου.
Μήπως είναι και ο Μόρεν αντισημίτης;
