Πρόκειται για τις πιο «μαύρες» εκλογές στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ιστορική αποχή ήταν σχεδόν διπλάσια σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές και μάλιστα σε όλες τις χώρες, ενώ η ακροδεξιά «σάρωσε» και μάλιστα ως δύναμη αντισυστημική. Στη χώρα μας κατάφερε να εκλεγεί και η υπερσυντηρητική Αφροδίτη Λατινοπούλου με τη «Φωνή Λογικής», ενώ ο Βελόπουλος διπλασίασε το ποσοστό του και ο Νατσιός το αύξησε 1,5 μονάδα.
Η Νέα Δημοκρατία και ο ΣΥΡΙΖΑ κατατάσσονται στους χαμένους της βραδιάς. Το κυβερνόν κόμμα έχασε 15 μονάδες σε σχέση με τις εκλογές του περσινού Ιουνίου, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχασε πέντε μονάδες. Κανένα από τα δύο κόμματα δεν άγγιξαν τους στόχους τους. Κάτι που δεν έκανε ούτε το ΠΑΣΟΚ, το οποίο ναι μεν έχει πλέον μόλις 2 μονάδες διαφορά από την αξιωματική αντιπολίτεση, αλλά δεν κατάφερε να γίνει τρίτο κόμμα.
Η αυτοκριτική του πρωθυπουργού αναμένεται να αποτυπωθεί στον αναπόφευκτο σχηματισμό
Απόλυτος κερδισμένος των εκλογών, ο Κυριάκος Βελόπουλος, ο οποίος απέσπασε ένα ποσοστό της τάξης του 9,6%, ξεπερνώντας και το ΚΚΕ, που αύξησε τις δυνάμεις του στο 9,3%. Αυτήν την στιγμή στην Ελλάδα τα ακροδεξιά κόμματα συγκεντρώνουν το πρωτοφανές ποσοστό του 18%!
Κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση
«Αναγνωρίζουμε το αποτέλεσμα, διορθώνουμε τα λάθη, εκλογές σε τρία χρόνια» διεμήνυσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Με ένα ποσοστό της τάξης του 28%, η ΝΔ έχασε ένα τεράστιο κομμάτι των ψηφοφόρων της. Ιστορικά, μία τέτοια… χασούρα κυβερνώντος κόμματος, δεν αναπληρώνεται μέχρι εξάντλησης της τετραετίας.
Η αυτοκριτική του πρωθυπουργού αναμένεται να αποτυπωθεί στον αναπόφευκτο σχηματισμό. Όμως δε λείπουν οι φωνές που αποδίδουν την ήττα όχι στην ακρίβεια, αλλά στην πρόοδο. Χαρακτηριστική η δήλωση Κυρανάκη στο MEGA, o οποίος κατηγόρησε την κυβέρνηση για… κεντροδεξιά στροφή σε ορισμένα κοινωνικά ζητήματα. Υπενθυμίζεται πως ο κος Κυρανάκης ήταν το πρώτο κυβερνητικό στέλεχος που είχε δηλώσει ότι θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Η αξιωματική αντιπολίτευση, από την άλλη, απέφυγε –διά στόματος Κασσελάκη, τουλάχιστον- να κάνει κάποια αυτοκριτική. Παρά δηλώσεις στελεχών που ζήτησαν συμπόρευση με το ΠΑΣΟΚ και άλλες προοδευτικές δυνάμεις με σκοπό τον σχηματισμό κεντροαριστερού πόλου, ο πρόεδρος του κόμματος δεν αναγνώρισε κάποια ήττα. Μίλησε για μια μάχη που ξεκινά τώρα, για μια λαϊκή εντολή που του δόθηκε ώστε να σχηματίσει κυβερνητικό σχέδιο, ενώ χαρακτηριστικά είπε ότι «δεν έχει τύψεις». Δεν έκανε, πάντως, οποιαδήποτε δήλωση περί συνεργασιών.
Αξίζει να σημειωθεί, όμως, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ακόμη και αν δεν είχε διασπαστεί, αθροίζοντας τα ποσοστά του με εκείνα της Νέας Αριστεράς, που δεν κατάφερε να ξεπεράσει το 2,4%, συγκεντρώνει και πάλι ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο που απέσπασε στις εκλογές του 2023.
Αθροιστικά ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και το ΠΑΣΟΚ συγκεντρώνουν το ίδιο ποσοστό με τη ΝΔ.
Ήττα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς;
Πλην του ΚΚΕ, που έχει παραδοσιακά μια σταθερή εκλογική βάση και συσπειρώνει ορισμένους απογοητευμένους αριστερούς ψηφοφόρους, η ευρύτερη Αριστερά δεν είχε θετικά αποτελέσματα. Ειδικά σε σύγκριση με την τρομακτική άνοδο της ακροδεξιάς.
Η Νέα Αριστερά, η οποία κατέχει 11 κοινοβουλευτικές έδρες, δεν ξεπέρασε το 2,5%. Αντίστοιχα το ίδιο ποσοστό απέσπασε και το ΜεΡα25. Κι ενώ το ΜεΡα25 ήταν ήδη εξωκοινοβουλευτικό κόμμα, η Νέα Αριστερά σχημάτισε πριν έξι μήνες μια κοινοβουλευτική ομάδα αποτελούμενη από κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης Τσίπρα. Γιατί δεν κατάφερε να αποσπάσει υψηλότερο ποσοστό;
Δυστυχώς, τόσο η Νέα Αριστερά όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχασαν πολύ χρόνο με τις παραπολιτικές τους διαμάχες, παρά με την παραγωγή πολιτικής. Με μια υποσημείωση, όμως. Στο επίπεδο της παραγωγής πολιτικής, η Νέα Αριστερά είχε υλικό. Το οποίο, όμως, εξαιτίας μιας κακής διαχείρισης της επικοινωνιακής της πολιτικής, δεν έφτασε ποτέ ως είδηση στους ψηφοφόρους. Ίσως να μην άλλαζε δραματικά το αποτέλεσμα, αλλά το γεγονός παραμένει.
Πάντως, ο Αλέξης Χαρίτσης έκανε σαφές ότι η Νέα Αριστερά θα συνεχίσει, δηλώνοντας έμμεσα ότι δεν τίθεται θέμα παράδοσης των εδρών.
Ακροδεξιά απειλή
Αν υπάρχει ένας μεγάλος νικητής της ευρωκάλπης, αυτή είναι η ακροδεξιά και μάλιστα σε όλη την Ευρώπη. Χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου η Μαρίν Λεπέν ξεπέρασε κατά 20 ολόκληρε ομάδες τον Εμμανουέλ Μακρόν, με τον γάλλο πρόεδρο να αναγκάζεται σε πρόωρες εκλογές.
Στα καθ’ημάς, νικητής της εκλογικής διαδικασίας βγήκε ο Κυριάκος Βελόπουλος. Όχι μόνο υπερδιπλασίασε τα ποσοστά των εθνικών εκλογών, αλλά δήλωσε με αμεσότητα το πολιτικό του σχέδιο: «είμαστε ο πατριωτικός πόλος και θα κυβερνήσουμε»!
Σε ένα τόσο νεφελώδες πολιτικό τοπίο η δήλωση Βελόπουλου δεν είναι γραφική. Αν συνυπολογίσουμε την αύξηση των ποσοστών και του Νατσιού, αλλά και την έδρα που απέσπασε η Αφροδίτη Λατινοπούλου, τα πράγματα είναι πιο… far right από ποτέ.
Γιατί δεν ψήφισαν οι πολίτες;
Μια αποχή της τάξης του 60% είναι πολιτική «διαμαρτυρία». Ούτε οι παραλίες φταίνε, ούτε απάθεια υπάρχει. Σε καθεστώς ακραίας φτωχοποίησης, οι πολίτες δεν είναι απαθείς. Είναι σε αδιέξοδο.
Δηλαδή, δεν ξέρουν τι να ψηφίσουν. Η διαρροή της ΝΔ προς Βελόπουλο (6%)α και προς Κασσελάκη (4%) δε δικαιολογεί το χαμηλό ποσοστό της. Οι ψηφοφόροι της ΝΔ δεν ψήφισαν τίποτα, γιατί δεν υπάρχει αντιπολίτευση που να μπορεί να εμπνεύσει εμπιστοσύνη. Και παρά το μεγάλο πλήγμα που δέχτηκε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, η αντιπολίτευση δεν βρίσκεται σε καλύτερη θέση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μείωσε σημαντικά τα ποσοστά του, μη καταφέρνοντας να αποσπάσει την ψήφο των απογοητευμένων από την κυβέρνηση πολιτών. Το ΠΑΣΟΚ σημείωσε μικρή άνοδο, αλλά όχι… απειλητική για τη ΝΔ. Το ΚΚΕ φαίνεται να συσπείρωσε αριστερές ψήφους, η Πλεύση Ελευθερίας σχεδόν διατήρησε τα ποσοστά της και η ριζοσπαστική Αριστερά δεν κατάφερε να αφήσει το εκλογικό της αποτύπωμα.
Αντιθέτως, η ακροδεξιά λειτούργησε συσπειρωτικά για τους απογοητευμένους ψηφοφόρους. Ειδικά στο συντηρητικό ελληνικό Βορρά, ο Κυριάκος Βελόπουλος αναδείχθηκε σε πολλούς νομούς δεύτερη δύναμη, ενώ αθροιστικά η ακροδεξιά ξεπερνά το ποσοστό της ΝΔ.
Γιατί ανέβηκε η ακροδεξιά
Τα τρία ακροδεξιά κόμματα είναι νέα και άφθαρτα στη συνείδηση των πολιτών, Δηλαδή, το ιδανικό προφίλ που μπορεί να συσπειρώσει απολιτίκ, αλλά εξοργισμένους πολίτες.
Η ατζέντα είναι πάντα γνωστή: πατρίς – θρησκεία – ελληνική οικογένεια και τεράστιος ρατσισμός. Φυλετικός και κοινωνικός.
Η ψήφιση του γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια ήρθε σαν κερασάκι σε μία τούρτα που ξεκίνησε να παρασκευάζεται πριν ένα χρόνο, μετά το αποτρόπαιο ναυάγιο της Πύλου. Ο συντηρητικός λόγος της ΝΔ είναι ένας ανύπαρκτος –για την ακροδεξιά- αντίλογος. Η δε «χλιαρή» -στην καλύτερη- προοδευτική αντιπολίτευση δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει από έναν κοινοβουλευτισμό δεσμευτικό, υπό την έννοια ότι περιόρισε κατά πολύ την κοινωνική της δράση εκτός της Βουλής.
Την ίδια ώρα, η ακροδεξιά έκανε δουλειά «πόρτα-πόρτα». Σε γειτονιές, σχολεία, χώρους εργασίας. Παντού. Και, κυρίως, χωρίς να αποφεύγει ή να σνομπάρει κανέναν και καμία ψηφοφόρο…
Πάντως, αν η αξιωματική αντιπολίτευση κατάφερνε να διατηρήσει, έστω, το ποσοστό των εκλογών του 2023, η ΝΔ θα ήταν σημαντικά πιο αποδυναμωμένη. Αλλά ακόμη και έτσι υπάρχει η δυνατότητα να σταματήσει να «παίζει χωρίς αντίπαλο». Μένει να αποδειχθεί αν ο αντίπαλος θα είναι εκ των προοδευτικών ή εκ των ακροδεξιών δυνάμεων.
